Sinds april 2019 hebben wij twee nieuwe stagiaires bij de Rekenkamer Oost-Nederland. In een kort interview maken we nader kennis met Antrude en Marit.

Ik ben Antrude Oudman en ben 22 jaar. Ik ben een filmfanaat en erfgoedliefhebber en ben gek op fotograferen, schrijven en lezen.

Vorig collegejaar heb ik mijn bachelor Geschiedenis aan de Rijksuniversiteit afgerond. Als rasechte Groninger verkaste ik naar Nijmegen om dit jaar de geschiedenismaster Politiek en Parlement te doen. Een stage is onderdeel van de master en ik wilde deze invullen in een kleine organisatie aan de rand van het politieke krachtenveld. Dan zou ik niet één van de vele stagiaires zijn en verder kijken dan de parlementaire politiek. Aangezien ik graag met mijn neus in de boeken zit, wilde ik een onderzoeksgerichte stage.

Bij de Rekenkamer Oost werk ik mee aan een onderzoek naar de subsidieverlening door de provincies Overijssel en Gelderland. Ik zoek zaken uit, werk mee met interviews en ben bezig met het opzetten van een enquête. De relatie tussen de Rekenkamer Oost en beide provinciebesturen vind ik razend interessant: de lijntjes met de provincies zijn kort, vooral voor het aanleveren van informatie en afnemen van interviews, maar uiteindelijk komt er een rapport met soms heel kritische aanbevelingen te liggen. Om mijn studietijd met nog een jaartje te verlengen, volg ik vanaf september de master Staats- en Bestuursrecht aan de Universiteit Maastricht.

Mijn naam is Marit Joustra, ik ben 25 jaar en woon in Nijmegen. Aan de Radboud Universiteit studeer ik Bestuurskunde met een specialisatie in Publiek Management. In mijn vrije tijd zing ik in een koor, doe ik yoga en ga ik graag op reis.

Op dit moment schrijf ik mijn masterthesis over kwaliteit van netwerken. Ik onderzoek hoe kwaliteit van een netwerk wordt gedefinieerd en waarom. Daarnaast kijk ik of en op welke manier (netwerk)sturing hierop van invloed is. In mijn onderzoek koppel ik vormen van netwerksturing aan verschillende paradigma’s van governance en visies op kwaliteit.

Tijdens een gastcollege door de directeur van een andere provinciale rekenkamer aan het begin van dit studiejaar werd mijn interesse voor rekenkamers gewekt. Ik wist wel van het bestaan van de rekenkamer, maar had me er eerder niet echt in verdiept. Toen er een stageplek vrijkwam bij de Rekenkamer Oost-Nederland aarzelde ik geen moment en ik ben blij dat ik hier mag afstuderen. De onafhankelijke positie van de rekenkamer en het doen van praktijkgericht onderzoek spreekt mij erg aan. Het houdt provincies scherp en draagt bij aan de betrouwbaarheid van het openbaar bestuur.

Ik heb het bij de Rekenkamer Oost-Nederland erg naar mijn zin. De organisatie is klein, waardoor ik iedereen snel leerde kennen en de lijnen zijn kort. Ik krijg alle ruimte om aan mijn onderzoek te werken en de begeleiding en feedback van collega’s stel ik erg op prijs. Daarnaast is het leuk om meer te leren over de organisatie en het doen van praktijkgericht onderzoek.

Na mijn afstuderen wil ik graag aan de slag binnen het openbaar bestuur en een bijdrage leveren aan onze maatschappij. Momenteel denk ik aan een traineeship bij een provincie, het Rijk of een landelijke toezichthouder. Als bestuurskundige vind ik veel verschillende thema’s interessant, qua onderwerp kan het alle kanten op.

Saskia van der Haagen is beoogd bestuurslid voor de Rekenkamer Oost-Nederland. De selectiecommissie onder voorzitterschap van Kees van Baak (voormalig statenlid Gelderland) heeft unaniem besloten Saskia voor te dragen. De Rekenkamer is verheugd met deze voordracht. Saskia werkt thans als concerncontroller bij het Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier. Zij is al bijna 30 jaar werkzaam in de publieke sector op het snijvlak van financiën en bedrijfsvoering en strategie en bestuur en past daarmee uitstekend in de profielschets. Ze is geboren en getogen in Twente en woont nu in Rijswijk. De Provinciale Staten van Gelderland hebben haar vandaag bij acclamatie benoemd. Woensdag 15 mei staat de benoeming in de Provinciale Staten van Overijssel op de agenda. Aansluitend zal ze de eed afgelegen aan de commissaris van de Koning Heidema.

Wij zijn op zoek naar een startende onderzoeker voor de duur van 1 jaar.

Een Rekenkamer die kritisch naar anderen kijkt, moet ook kritisch naar zichzelf kijken. Reden voor een evaluatie naar het eigen functioneren. Door een externe partij zijn onderzoeksrapporten geanalyseerd en interviews gehouden met PS-leden, GS-leden, ambterenaren, secretarissen en griffiers van beide provincies. Uit de evaluatie blijkt dat het algehele beeld positief is: de kwaliteit is goed en er is waardering voor onze rolinvulling. In het evaluatierapport staan ook aanbevelingen voor de Rekenkamer. Zo zouden we onder meer af en toe onderzoek kunnen doen naar 'diffuse nauwelijks afgebakende vraagstukken' waarbij de provincies betrokken zijn. De komende periode gaan we aan de slag met de aanbevelingen vanuit de wens om een lerende Rekenkamer te zijn. 

Afgelopen vrijdag hebben we de Goudvink uit handen van juryvoorzitter Koos Janssen (burgemeester van Zeist) mogen ontvangen. De Goudvink is een prijs voor rekenkamer(commissie)s. De jury vindt dat we er in geslaagd zijn om een onderwerp dat de potentie heeft complex te zijn terug te brengen tot overzichtelijke en hanteerbare proporties. De lessen voor netwerksturing hebben een breder impact dan alleen de provincie en zijn ook waardevol voor gemeenten. Het normenkader dat in het onderzoek is gehanteerd, kan door andere rekenkamers makkelijk worden overgenomen.

Wij danken de jury Koos Janssen (burgemeester Zeist), Peter van der Knaap (directeur/bestuurder Stichting Wetenschappelijk Onderzoek Verkeersveiligheid), Klaartje Peters (bijzonder hoogleraar Lokaal en regionaal bestuur, Universiteit Maastricht) en Peter Peeters (raadsgriffier Brunssum) voor hun lovende woorden.

Toespraak Koos Jansen bij de uitreiking van de Goudvink:

In deze tijd van rationaliteit een mooi fluïde onderwerp van een adaptieve bestuurlijke organisatie. Het is actueel en relevant onderwerp dat ondanks de potentie om complex te zijn, is teruggebracht tot overzichtelijke, hanteerbare proporties. De rekenkamer heeft in dit geval gezocht naar de vraag achter de vraag. Onzekerheid over grip bij netwerksturing is vertaald naar een onderzoek naar democratische legitimiteit en daarmee is het onderwerp met een goed vocabulaire aangevlogen. Door ook de doelmatigheid van netwerksturing te adresseren brengt de rekenkamer de aanbevelingen op een hoger plan. Het onderzoek sluit duidelijk aan bij een thema dat leeft bij statenleden, Gedeputeerde Staten en medewerkers en de behoefte tot een adequate invulling van kaderstelling en controle. De aanbevelingen hebben een bredere impact dan alleen de provincie Gelderland. De jury is er bovendien van overtuigd dat de behoefte ook bij veel gemeenten leeft. De doorwerking ervan blijkt verder uit het feit dan PS de lessen hebben overgenomen. GS geven aan dat voor de omgevingsvisie zal worden aangesloten bij de lessen van de Rekenkamer. Ook kiezen GS bij klimaatverandering – een heel ander onderwerp – voor netwerksturing met een referentie aan het werk van de Rekenkamer Oost-Nederland. Met succes heeft de Rekenkamer veel activiteiten ondernomen om het onderwerp te agenderen in het land. Naast een postersessie in de presentatie is er in de vorm van artikelen en bijeenkomsten heel gedaan – na publicatie –ter bevordering van de doorwerking.

Het rapport van de Rekenkamer Oost-Nederland is helder en prettig geschreven. De rekenkamer heeft op basis van deskresearch een helder en bruikbaar normenkader ontwikkeld. De aanpak die de Rekenkamer hanteert is prima navolgbaar en kan door andere rekenkamers gemakkelijk worden overgenomen. Kortom in de ogen van de jury een prachtige winnaar Goudvink 2018.

Over deze vraag hebben we vorige week een bijeenkomst georganiseerd voor Provinciale Staten van Overijssel. De aanleiding is een onderzoek uit 2010 van de Rekenkamer Oost-Nederland naar de Innovatieroute Twente. Anno 2018 bestaat deze innovatieroute niet meer, maar de meeste projecten uit ons vorige onderzoek nog wel. Iets wat ons verbaasde omdat we een economische crisis verder zijn en innovaties bekend staan om het hoge aantal projecten dat strandt. Reden om opnieuw bij ze langs te gaan om te kijken wat we ervan kunnen leren. Het resultaat kunt u lezen in het innovatiemagazine. Experts – Ron Boschma, Eelko Huizingh en Bram Ledeboer – hebben vanuit hun deskundigheid een reflectie gegeven op de innovaties. Een reflectie die tijdens de bijeenkomst is gepresenteerd en een levendige discussie opleverde met Statenleden, de verantwoordelijk gedeputeerde en betrokkenen uit het veld. Wat is er zoal besproken?   

Wat opvalt in het magazine is dat het een positief beeld oplevert maar dat de resultaten minder concreet zijn. Zo hebben de projecten nog niet heel veel werkgelegenheid opgeleverd. Dit is meteen een punt voor de gedeputeerde. Hoe leg je op een goede manier verantwoording af? De oorzakelijke relatie tussen investeringen door overheid en de groei van het aantal banen en de regionale economie blijft namelijk lastig aan te tonen. Hiermee komen we bij het doel van de innovatieroute uit 2010. Dit was het behouden of creëren van 12.000 arbeidsplaatsen. Een doel dat niet goed past bij het ondersteunen van start-ups. Volgens één van de experts heeft de overheid juist een rol bij innovaties in een hele vroege of juist late fase van innovaties. Het is in ieder geval van belang dat beleid en activiteiten op elkaar aansluiten. Het lijkt een open deur maar is een punt om over na te blijven denken.

"Nadruk op vernieuwing;
 waak voor behartigen gevestigde belangen"

Als regio’s op lange termijn willen groeien, moeten zij constant vernieuwen. Dit kan door het faciliteren van initiatieven uit de regio (bottom-up beleid) mits de nadruk op vernieuwing ligt. Waak daarbij voor het behartigen van de gevestigde belangen. Concreter betekent dit dat het innovatiebeleid door overheden moet worden opgesteld zonder directe betrokkenheid van bedrijven en kennisinstellingen. Het beleid moet daarbij gericht zijn op het faciliteren van nieuwe activiteiten die gerelateerd zijn aan de bestaande activiteiten in de regio. Hiervoor kunnen ondernemers, bedrijven en hoogopgeleide werknemers en migranten van buiten worden aangetrokken. De vestiging Fraunhofer Instituut bij de Universiteit Twente wordt door één van de aanwezigen als goed voorbeeld hiervan genoemd. Het belang van inbedding in de regio wordt door velen ondersteund en zit ook in het huidige beleid. Tegelijkertijd geeft een Statenlid aan meer te zien in een programma waar je echt nieuwe dingen mee gaat doen, ook al is de sector nauwelijks ontwikkeld in de regio.

"Beleid gericht op faciliteren van nieuwe
 activiteiten die gerelateerd zijn aan bestaande"

Na twee uur heeft de heer Mekel de bijeenkomst afgesloten en werd er nog nagepraat. Er zijn kaartjes uitgewisseld en vervolg afspraken gemaakt. Voor ons als Rekenkamer houdt het hier op maar we hebben met deze innovatieve activiteit zelf ook een bijdrage geleverd.

Zondag 8 april deden zes teamleden namens de Rekenkamer Oost-Nederland mee aan de IJsselloop. Zij stonden onder warme omstandigheden aan de start van de 5km van de hardloopwedstrijd in Deventer. De temperatuur zorgde voor zware omstandigheden, maar ook voor een goede sfeer. Het massaal aanwezige publiek motiveerde met luide aanmoedigingen en stuk voor stuk werden aan de finish op de Brink mooie tijden neergezet. Uiteindelijk bleek dit genoeg voor een derde plaats in het bedrijvenklassement van de in totaal 133 deelnemende teams, een mooie teamprestatie. Bovendien mocht onderzoeker Taco Schaaf ook het podium op voor een derde plaats in het individuele klassement. Al met al was het een zeer geslaagde sportieve middag.

Wie is onze nieuwe stagiair?
Rick Buursink is 22 jaar, woont in Enschede en doet de bachelor European Public Administration (specialisatie Public Administration) aan de Universiteit Twente. Buiten zijn studie en zijn werk als student-assistent bij de onderzoeksschool Netherlands Institute of Government (NIG) fietst hij graag.

Waar is Rick mee bezig?
Rick doet in zijn bachelor-minor een verkenning naar landsgrensoverschrijdende samenwerking in Overijssel en Gelderland. Op basis van deze verkenning kan de Rekenkamer Oost-Nederland beoordelen of zij het onderwerp verder oppakt.

Waarom een stage bij de Rekenkamer Oost-Nederland?
Rick was tot het voorjaar van 2017 betrokken bij de Jongerenraad van de provincie Overijssel, waardoor hij al bekend was met het werken binnen een provincie. Na de zomer is hij, onder andere, via Twitter opzoek gegaan naar een stageplaats en kwam bij de Rekenkamer-Oost Nederland uit. Het mooie is nu dat hij, in een ander perspectief, zijn ervaring met de provincie kan gebruiken.

Wat is de eerste indruk van de Rekenkamer Oost-Nederland?
De korte lijnen, informele sfeer en goede begeleiding zijn grote pluspunten van een stage bij de Rekenkamer volgens Rick. Hij kon in de eerste weken ook gelijk mee kijken bij andere onderzoeken die in diverse fases waren, bijvoorbeeld bij een presentatie die de Rekenkamer aan Statenleden gaf over onderzoeksresultaten.

In 2010 publiceerden we een onderzoek over de Innovatieroute Twente. Hierin hebben we zes innovatieprojecten nader onderzocht. We zijn inmiddels zeven jaar en een economische crisis verder en het viel ons op dat bijna alle projecten nog in enige vorm bestaan. Dit maakte nieuwsgierig naar:

• hoe het verder is gegaan met de innovatie waar destijds subsidie is gegeven,
• wat de rol van de overheid (specifiek bijdrage provincie) is geweest voor de innovatie en werkgelegenheid bij het bedrijf,
• wat tips voor overheidsbeleid zijn gericht op innovatie etc.

Allemaal vragen bedoeld om van te leren. Deze vragen en meer zijn gesteld in interviews met de betreffende bedrijven. 

Zoals aangekondigd in ons onderzoeksprogramma wordt dit een alternatief rekenkamerproduct. We publiceren dit product in de vorm van een magazine met een artikel per interview. Dit gaan we aanbieden aan de Commissaris van de Koning van Overijssel. Het idee is om - bij voldoende animo - een bijeenkomst te organiseren waar we gezamenlijk kijken wat waardevolle lessen zijn voor de situatie nu. 

Lissa Tonnema heeft de afgelopen maanden bij ons haar afstudeeronderzoek uitgevoerd. Onderwerp van haar onderzoek is het toezicht op netwerken/netwerksturing. Haar thesis met de titel 'Toezien op een netwerk: hoe doe je dat?' is het sluitstuk van haar opleiding bestuurskunde. Wij feliciteren haar van harte met haar afstuderen en wensen haar veel succes in haar carrière.