Op verzoek van PS Overijssel deed de rekenkamer onderzoek naar het XL Businesspark Twente. Aanleiding voor het verzoek van de Staten zijn de plannen om van het Regionaal Bedrijventerrein Twente (RBT) een slagvaardige projectorganisatie met acquisitiekracht te maken. PS-leden gaven aan behoefte te hebben aan houvast om vanuit de kaderstellende rol van PS naar de toekomst van het RBT te kijken.
Introductie
De provincie Overijssel heeft in 2005 met de gemeente Almelo, Borne, Enschede en Hengelo de Gemeenschappelijk regeling Regionaal Bedrijventerrein Twente vastgesteld. Het doel van de regeling is de realisatie van het bedrijventerrein en de samenwerking tussen partijen. De regeling bepaalt dat de gemeenschappelijke regeling de vorm van een openbaar lichaam heeft, namelijk de publiekrechtelijke rechtspersoon Regionaal Bedrijventerrein Twente. Ten aanzien van het belang in de gemeenschappelijke regeling is de verdeelsleutel als volgt: Borne 8%, Almelo, Enschede, Hengelo en de provincie Overijssel elk 23%.
In de figuur is de constellatie rond het RBT opgenomen.
Het RBT voert als bedrijventerrein de naam XL Businesspark (XL Park). XL Park richt zich op grote bedrijven en bedrijven met een grote ruimtebehoefte en daarmee op kavels van tenminste 2 hectare. Sinds 2008 kunnen er kavels worden uitgegeven. De beoogde uitgifte van kavels (6 hectare per jaar) is de afgelopen jaren niet gerealiseerd. Dit heeft geleid tot een verslechtering van de financiële situatie.
Het onderzoek
We maakten een vergelijking met andere bedrijventerreinen, keken naar de sturing door PS op het RBT en formuleerden aanvullend op de verbeteringen die recent zijn doorgevoerd een aantal lessen. Belangrijke constatering uit het onderzoek is dat recent wél de urgentie werd gevoeld om knelpunten aan te pakken en het XL Park te herijken, waar dit eerder blijkbaar niet of onvoldoende werd gevoeld. Met de geformuleerde lessen willen we bijdragen aan het vasthouden van dit gevoel van urgentie.
We hebben de lessen gericht aan Provinciale Staten van Overijssel, het gaat om de volgende lessen:
1. Verzoek (via het AB) het DB om duidelijke afspraken te maken over de rol van de directeur;
A. Bepaal verwachtingen ten aanzien van een directeur (en de projectorganisatie) en leg deze vast in een jaarplan.
B. Verzoek (de voorzitter van) het DB halfjaarlijkse voortgangsgesprekken en jaarlijks functioneringsgesprekken met de directeur te voeren.
C. Verzoek het uit 2005 daterende directiestatuut aan te passen.
2. Verzoek (via het AB) het DB afspraken te maken over de inzet van personeel;
A. Kies voor kwaliteit (uit eigen organisaties of van buiten) en bindt medewerkers voor een langere periode (dan 6 maanden) aan het XL Park.
B. Overweeg de functie van directeur en secretaris te combineren in 1 persoon.
C. Borg de controlling op de besluiten van de directeur en pas de GR daarop aan.
3. Verzoek (via het AB) het DB oog te houden voor de ontwikkelingen in de markt en te monitoren of het bestemmingsplan voldoet aan de wensen van toekomstige gebruikers. Dit aspect kan worden ondergebracht in de afspraken met de directeur.
4. Verzoek (via het AB) het DB om een acquisitieplan te maken en daarnaast (geslaagde en niet geslaagde) acquisities te evalueren om daar lessen uit te trekken en deze waar mogelijk te betrekken bij het acquisitieplan.
5. Verzoek (via het AB) het DB om te zorgen voor een constellatie waarin verschillende acquirerende partijen in goede samenwerking en onderling vertrouwen kunnen opereren.
6. Verzoek (via het AB) het DB om zorg te dragen voor een duidelijk mandaat voor de directeur.
7. Verzoek (via het AB) het DB om in samenwerking met bijvoorbeeld PoT- te overwegen naast de officiële grondprijs maatwerkoplossingen te bieden en te inventariseren welke andere factoren ingezet kunnen worden om de klantverwachtingen te overtreffen.
8. Verzoek (via het AB) het DB de Gemeenschappelijke Regeling RBT in overeenstemming te brengen met de Wet gemeenschappelijke regelingen opdat PS/gemeenteraden de mogelijkheid hebben om ook staten- of raadsleden aan te wijzen als lid van het AB.
9. Verzoek (via het AB) het DB de Gemeenschappelijke Regeling RBT in overeenstemming te brengen met de Wet gemeenschappelijke regelingen door het deels niet correcte en deels overbodige artikel 7a lid 3 te schrappen.
10. A. Verzoek AB en (via het AB het) DB hun rolverdeling te herijken en ervoor te zorgen dat in het AB het politieke debat plaats vindt, waarbij de leden de belangen van hun achterban inbrengen.
B. Verzoek AB en DB hun eigen functioneren periodiek te evalueren en daarbij expliciet hun slagvaardigheid te betrekken.
11. Verzoek (via het AB) het DB om de markt een grotere rol te laten spelen in het ontwikkelen van het XL Park, bijvoorbeeld door een adviseur uit de markt periodiek aan te laten sluiten bij het DB.
12. Verzoek (via het AB) het DB om een historisch overzicht van de uitgifte en de omvang van de grond die in het bezit is van het RBT op nemen in de jaarstukken.
13. Blijf alert op de financiële ontwikkeling bij XL Park. Besteed daarbij extra aandacht aan de verantwoording over de inzet uit het investeringsfonds aangezien deze ook worden ingezet om provinciale doelen te realiseren op bijvoorbeeld het gebied van werkgelegenheid en duurzaamheid.
Op 22 maart 2017 werden de resultaten van het onderzoek besproken in de commissie. De bespreking kunt u hier bekijken.
De reactie van GS op het rapport is bij de downloads te vinden. Besluitvorming over het rapport vond plaats in de PS vergadering van 12 april 2017 (PS/2017/259). Het voorstel van het presidium aan PS kunt u hier vinden. Het voorstel is aangenomen. Daarnaast is een motie ingediend om de gemeenschappelijke regeling aan te passen naar een collegeregeling, deze motie is eveneens aangenomen. De link naar de vergadering vindt u hier.