Gepubliceerde
onderzoeken

Praktijk van Wob-verzoeken

De provincies Gelderland en Overijssel ontvangen respectievelijk 65 en 49 Wob-verzoeken per jaar waarvan het merendeel geheel of gedeeltelijk wordt ingewilligd. De indieners zijn vooral burgers (en belangengroepen). Op basis van landelijk extern uitgevoerd onderzoek concludeert de Rekenkamer dat de provincies Gelderland en Overijssel Wob-verzoeken grotendeels naar behoren behandelen. De informatie op de website is daarbij behulpzaam en de gebruikte werkinstructies is duidelijk. Tegelijkertijd is de werkinstructies niet helemaal volledig en is het besluit op het Wob-verzoeken vaak te laat of zijn beslistermijnen niet bekend. Om te voldoen aan de nieuwe Wet open overheid (Woo) zijn nog stappen te zetten. 

Het doel van de Wet openbaarheid van bestuur (Wob) is om - met het oog op een goede en democratische bestuursvoering - regels te stellen over openheid en openbaarheid van bestuur. Iedereen die iets wil weten over een bestuurlijke aangelegenheid (bijvoorbeeld een verstrekte vergunning) kan een Wob-verzoek indienen bij de betreffende overheid. De wet kent een aantal uitzonderingsgronden en beperkingen die regelen wanneer informatie niet openbaar gemaakt hoeft te of mag worden. Persoonlijke beleidsopvattingen en bedrijfs- en fabricagegegevens hoeven bijvoorbeeld niet openbaar gemaakt te worden. Volgens de wetgever is onder de Wob te weinig informatie uit eigen beweging openbaar gemaakt en staan de uitzonderingsgronden van de Wob te vaak openbaarmaking van informatie in de weg. Om die reden is de Wob per 1 mei 2022 vervangen Woo. Ook onder de Woo kan iedereen een verzoek doen om openbaarmaking van informatie. Het is daarmee geen Wob-verzoek, maar een Woo-verzoek. De systematiek blijft grotendeels hetzelfde.

Ontwikkelingen die ons voldoende aanleiding gaven om mee te doen aan het onderzoek van de Nederlandse Vereniging van Rekenkamers en Rekenkamercommissies (NVRR) naar de praktijk van Wob-verzoeken. Samen met de Randstedelijke en Zuidelijke Rekenkamer hebben we het uitvoerende bureau gevraagd meer dossiers te onderzoeken. Het resultaat hiervan leest u in de nota van bevindingen (zie downloads). De bestuurlijke brief bevat de punten die wij daar voor de provincies Gelderland en Overijssel uit halen en de aanbevelingen die we u meegeven.

De Rekenkamer concludeert dat de provincies Gelderland en Overijssel de Wob-verzoeken grotendeels naar behoren behandelen. De algemene informatie op de website is daarbij behulpzaam, de werkinstructies zijn duidelijk en de schriftelijke communicatie is begrijpelijk en leesbaar. Er wordt geen ingewikkelde juridisch taal gebruikt. Tegelijkertijd missen er elementen in de werkinstructies. Zoals expliciete aandacht voor het zoeken naar documenten (Gelderland) of de andere eisen die gelden voor Wob-verzoeken die gaan over milieu-informatie (Overijssel).

De Wob-afdeling van de provincie Gelderland ontvangt gemiddeld 65 Wob-verzoeken per jaar waarvan de meeste afkomstig zijn van burgers of belangenorganisaties. De provincie Overijssel behandelt met gemiddeld 49 iets minder Wob-verzoeken en daarvan zijn de meeste afkomstig van burgers. Beide provincies willigen het merendeel van de verzoeken geheel of gedeeltelijk in. Bezwaar tegen een Wob-besluit komt in Gelderland vaker voor dan in Overijssel. Gelderland werkt daarbij met een externe adviescommissie en Overijssel met een interne hoorcommissie.

Onder de Wob hebben overheden vier weken de tijd om een besluit te nemen met de mogelijkheid dit vier weken te verlengen. Met de invoering van de Woo per 1 mei 2022 zijn de termijnen korter: vier weken met een mogelijke verlening van twee weken als de omvang of gecompliceerdheid groot zijn. Voor de provincie Gelderland is bekend dat zij de termijnen in meer dan de helft van de Wob-verzoeken niet halen. De provincie Overijssel weet niet hoe vaak er tijdig wordt beslist maar ze schatten dat dit tussen 35 en 40% ligt. Ook door andere overheden worden termijn overschreden maar een vergelijking is lastig vanwege beperkte registratie. Om te voldoen aan de Woo is de beslistermijn duidelijk nog een aandachtspunt. 

Tot slot gaat het bij Wob/Woo-verzoeken om passieve openbaarmaking van informatie. Het actief openbaar maken van informatie is met de Woo een stuk belangrijker geworden. De provincies zijn hier wel mee begonnen maar beleid en werkinstructies zijn er nog niet. De aanbevelingen van de Rekenkamer richten zich op een verbetering van de geconstateerde punten.