Bij de invoering van social return binnen de provincie Gelderland, vroegen de Staten de Rekenkamer om na een jaar een evaluatie uit te voeren. Ook de Staten van Overijssel waren geïnteresseerd in een evaluatie van social return. Om die evaluaties goed uit te kunnen voeren hebben we voor beide provincies een nulmeting uitgevoerd.
Context
Provincies kopen dien sten en goederen in en besteden opdrachten uit. De provincies Gelderland en Overijssel willen via hun inkopen en aanbestedingen extra werk(ervarings)plaatsen creëren voor mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt. Dit doen zij door opdrachtnemers en leveranciers te verplichten om een percentage van hun verdiensten in te zetten voor mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt.
De nulmeting geeft in beide provincies niet op alle onderdelen het zicht dat wij de Staten wilden bieden. Dat komt door een op onderdelen gebrekkige administratie en omdat er nog nauwelijks keuzes zijn gemaakt ten aanzien van de toepassing van social return.
Gelderland
Eind 2012 is de provincie Gelderland gestart met enkele pilots waarbij social return is toegepast. In de periode 2007-2012 is er jaarlijks gemiddeld € 167,4 mln. door de provincie ingekocht en aanbesteed. Een gebruikelijke indeling van inkopen en aanbestedingen is de onderverdeling naar Werken enerzijds en Diensten en Leveringen* anderzijds.
Uit de volgende tabel blijkt het inkoopvolume in 2011 en 2012 van de provincie Gelderland.
Bron: provincie Overijssel, bewerking Rekenkamer-Oost
In 2012 heeft de provincie Gelderland in zes bestekken (Werken) en drie offerteaanvragen (Diensten en Leveringen) social return opgenomen. De administratie biedt geen zicht op het totaal aantal aanbestedingen waar social return toegepast zou kunnen worden.
Overijssel
De tabel biedt zicht op de omvang van het inkoopvolume in 2011 en 2012 van de provincie Overijssel.
In 2012 heeft de provincie Overijssel in vier gevallen social return opgenomen in de bestekken. De administratie biedt geen zicht op het totaal aantal aanbestedingen waar social return toegepast zou kunnen worden.
*Leveringen omvat aankoop, huur, lease en huurkoop van producten. Dit zijn zaken die tastbaar zijn, maar die niet onder een Werk vallen. Werken zijn alle bouwkundige en civieltechnische werken. Onder Diensten vallen alle inkopen die niet onder Werken of Leveringen vallen.
Voor beide provincies staan in de nulmeting enkele aanbevelingen opgenomen. Met deze aanbevelingen kunnen PS beter sturen en controleren, kunnen GS social return uitvoeren en kan de Rekenkamer in 2014 social return evalueren.
Aanbevelingen voor de provincie Gelderland:
- Geef aan op welk ‘niveau’ u de doelstelling wilt formuleren en geef daar vervolgens –al dan niet op basis van een voorstel van GS- invulling aan;
- Ga na of de huidige invulling van social return aansluit bij de gewenste doelstelling;
- Verzoek GS om zorg te dragen voor een adequaat administratief systeem van inkopen en aanbesteden
- Geef aan of en zo ja op welke MKB-subgroepen we in de evaluatie in moeten gaan;
- Verzoek GS zorg te dragen voor de registratie van MKB-subgroepen;
- Verzoek GS om, binnen de grenzen van de privacy, zorg te dragen voor de registratie van medewerkers met een arbeidshandicap.
Aanbevelingen voor de provincie Overijssel:
- Formuleer op basis van de ervaring die de komende tijd met social return wordt opgedaan een maatschappelijke doelstelling. Overweeg GS te vragen daar een voorstel voor te doen;
- Verzoek GS de taken, verantwoordelijkheden en bevoegdheden waaronder de coördinatie van social return zodanig te beleggen dat social return adequaat verder kan worden vorm gegeven binnen de organisatie;
- Verzoek GS een leidraad te ontwikkelen voor het uitvoeren van het vooronderzoek en afspraken te maken over de registratie daarvan;
- Verzoek GS zorg te dragen voor het afdekken van het gesignaleerde risico t.a.v. de inzet van kandidaten, waarbij onder andere gedacht kan worden aan gemeentelijke projectbureaus SR of de stichting Infra-werkt.
- Verzoek GS zorg te dragen voor een administratief systeem waarbij aan de hand van de doelstelling gemonitord en bijgestuurd kan worden.
Aanbieden: In maart 2013 boden we de rapportage aan Provinciale Staten van Gelderland aan. Op 3 juli 2013 is het rapport aangeboden aan de Staten van Overijssel.
Behandeling Commissie:
Gelderland:
De nulmeting is aan de orde geweest in de commissievergadering van 10 april 2013 en heeft een vervolg gekregen in de mei-vergadering van de commissie ABF.
Op 29 mei 2013 besloten PS als volgt:
- Als maatschappelijke doelstelling social return vast te stellen het creëren van extra werk(ervarings)plaatsen voor mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt door middel van aanbesteding en inkoop en de omvang daarvan te bepalen op 5% van de aanbestedings- en inkoopsom, of 5% ban de loonsom, afhankelijk van de aard van het aan te besteden werk of de in te kopen diensten of goederen;
- GS te verzoeken om zorg te dragen voor een adequaat administratief systeem van inkopen en aanbesteden;
- De Rekenkamer Oost-Nederland te verzoeken bij de evaluatie het Midden- en kleinbedrijf nader te specificeren in de subgroepen middelgroot, klein en micro, volgens de definitie van de Kamer van Koophandel;
- GS te verzoeken zorg te dragen voor de registratie van MKB subgroepen;
- GS te verzoeken om, binnen de grenzen van de privacy, zorg te dragen voor de registratie van proinciale medewerkers met een arbeidshandicap.
Overijssel
Op 4 september 2013 is in de commissie openbaar bestuur en financiën gesproken over de nulmeting. De statenleden konden zich vinden in de aanbevelingen. GS hebben de aanbevelingen overgenomen en zullen PS over de nadere uitwerking informeren. Daarmee is de bestuurlijke behandeling van de nulmeting afgerond.