Voor schoon drinkwater nu en in de toekomst is de bescherming van grondwater van groot belang. Bekend is dat ook bij veel van de Gelderse en Overijsselse winningen huidige en/of toekomstige probleemstoffen zijn aangetroffen. Toch hebben de provincies Gelderland en Overijssel de mogelijkheid die de nieuwe Omgevingswet met zich meebrengt om grondwater extra te beschermen nog niet besproken. Omdat de kwaliteit van het drinkwater van de toekomst afhankelijk is van besluitvorming vandaag, is dit een gemiste kans. Dat betekent dat er (nog) geen invulling gegeven is aan de eerder door PS aangenomen aanbeveling uit het rekenkameronderzoek ‘drinkwaterbronnen grondig beschermd?’ om het gesprek aan te gaan over deze extra mogelijkheden.
Met de invoering van de Omgevingswet bieden maatwerkregels de mogelijkheid om bij waterwinningen waarbij de algemene regels onvoldoende bescherming bieden, gebiedsgericht, aanvullende regels toe te passen. Beide provincies zetten naast de algemene regels in op vrijwillige projecten die tot doel hebben om de uitspoeling van nitraat tegen te gaan. De uitspoeling van nitraat is namelijk een belangrijke vervuilingsbron van het grondwater. Uit onderzoek blijkt dat bij veel winningen huidige en/of toekomstige probleemstoffen zijn aangetroffen*.
De provincies Gelderland en Overijssel hebben niet de kans gepakt om zich expliciet uit te spreken over hun inzet vanaf 1 juli 2022, de datum waarop naar verwachting de Omgevingswet wordt ingevoerd. De keuze of maatwerkregels worden ingezet als invulling van de provinciale verantwoordelijkheid of dat landelijke of Europese regels worden afgewacht, is uiteindelijk aan PS.
Naast de aanbeveling over het gesprek over maatwerkregels zijn onder andere aanbevelingen gedaan over de prioritering van grondwaterbescherming bij toezicht en handhaving (Overijssel) en samenwerking bij handhaving (Gelderland). De overige aanbevelingen blijken grotendeels te zijn opgepakt. Wel is het bewaken van de voortgang van de uit deze aanbevelingen voortgekomen acties een aandachtspunt.
Om de doorwerking van rekenkameronderzoek te bevorderen voert de Rekenkamer follow-up onderzoek uit. In zo’n onderzoek gaan we na wat er gedaan is met de door PS overgenomen aanbevelingen. Daarmee bevorderen we de doorwerking van onderzoek en het lerend vermogen van de provincie.
*
Conclusie voor Gelderland en Overijssel
PS en GS hebben in beide provincies geen invulling gegeven aan de aanbeveling om onderling het gesprek te voeren ter voorbereiding op de toekomstige kaders voor grondwaterbescherming voor drinkwaterbronnen en al dan niet te kiezen voor een aanpak via maatwerkregels. GS hebben die gelegenheid niet geboden, PS hebben de gelegenheid niet gecreëerd. Omdat de kwaliteit van het drinkwater van de toekomst afhankelijk is van besluitvorming vandaag en er -ook nu al- reden tot zorg is, is dit een gemiste kans. De overige aanbevelingen zijn grotendeels opgepakt, wel is het bewaken van de voortgang van de uit de aanbevelingen voortgekomen acties een aandachtspunt.
Aanbevelingen voor Gelderland en Overijssel
- PS: Ga op korte termijn het gesprek met GS aan over de inzet die de provincie wil plegen voor de bescherming van het grondwater voor drinkwaterwinning.
a. Overijssel: betrek daarbij de mogelijkheid van maatwerkregels voor de bescherming van grondwaterbeschermingsgebieden.
b. Gelderland: betrek naast de mogelijkheid van maatwerkregels voor de bescherming van grondwaterbeschermingsgebieden tevens de beschermingsaspecten in omgevingsverordening gericht op gemeente
De bescherming van het grondwater voor drinkwaterwinning is van groot belang. Het is aan het hoogste orgaan van de provincie om zich uit te spreken of het huidige beschermingsregime voldoet of dat aanvullende (maatwerk)regels nodig zijn. - GS: Zorg voor een spoedige invulling dan wel vervolg op ingezette acties voor de bescherming van grondwater voor drinkwaterwinningen.
a. GS Gelderland: bekijk de mogelijkheden om voor de informatievoorziening aan de bodemenergiebranche aan te sluiten bij de Overijsselse aanpak.
Met de meeste aanbevelingen is een start gemaakt, maar de voortgang van de acties voortkomend uit de aanbevelingen is een aandachtspunt. Gelderland kan daarnaast wellicht aanhaken bij Overijssel als het gaat om het informeren van de bodemenergiebranche.
Op 2 februari 2022 is het rapport in beide provincies aangeboden.
Gelderland
Op 16 maart 2022 gaven we een presentatie aan PS. Op 23 maart bespraken PS Gelderland het onderzoek in een oordeelsvormende bijeenkomst. Op 6 april 2022 besloten PS de aanbevelingen over te nemen.
In april 2023 werden PS door GS geïnformeerd over de implementatie van de aanbevelingen via het provinciale jaarverslag.
Op 14 maart ontvingen wij de bestuurlijke reactie van Gedeputeerde Staten van de provincie Overijssel. Op 22 juni stond de follow-up geagendeerd in de commissie, samen met het agenderingsverzoek ‘gesprek maatwerk grondwaterbescherming’. Omdat de voor het agenderingsverzoek benodigde documentatie niet beschikbaar was, is besloten om de bespreking uit te stellen. Op 26 oktober is de follow-up behandeld in de commissie, de follow-up gaat als hamerstuk naar de PS-vergadering van 9 november. De bespreking van de follow-up is losgekoppeld van het agenderingsverzoek ‘gesprek maatwerk grondwaterbescherming’ omdat de voor dit agenderingsverzoek benodigde stukken nog niet beschikbaar zijn. Het agenderingsverzoek zal -zo staat in het behandelvoorstel- alsnog ingepland worden zodra de stukken er zijn.